Kadınlarda Kısırlık Nedenleri
- Yumurtlamada (ovulasyon) meydana gelen bozukluklar: Kadında en sık görülen kısırlık nedenidir.
- Tüplerin hasarlı olması: Tüplerin kısmen veya tamamen tıkalı olması sperm ile yumurtanın buluşmasını engelleyerek döllenme ve gebeliği olanaksızlaştırır.
- Endometriozis: Endometriozis rahim içini döşeyen dokunun (Endometrium) rahim dışında gelişmesi olarak ifade edilir.
- Rahime ait problemler: Rahim(Uterus) içinde myom, polip veya yapışıklı(sineşi) olması.
- Doğuştan gelen rahim olmaması veya cocuk gelişimine müsaade etmeyen anomalilerin olması
- Rahim ağzındaki yapısal, enfeksiyona ait veya bu bölgedeki salgıyla (mukus) ait bozukluklar kısırlık sebebi olabilir.
- Alerjik Nedenler: Alerjik nedenler kısırlık nedeni olabilmekle birlikte teşhisleri ve tedavileri zordur.
Erkeklerde Kısırlık Nedenleri
- Sperm üretiminde aksaklıklar: Sperm şekli, sayısı veya hareket kabiliyetindeki zayıflıktan kaynaklanır.
- Yapısal Bozukluklar: Spermin üretim yeri olan testislerden dışarı çıkmasını engelleyen tam veya kısmi tıkanıklıklar kısırlık nedeni olabilir.
- Çevresel Faktörler: Aşırı sıcakta çalışmak, sürekli oturmak, kimyasal maddeler solumak, kısırlık sebeplerinden bir kaçıdır. Normal yaşamınızdaki faaliyetlerin bir çoğu fazla olmasa da kısırlığa neden olabilir, örneğin işinizin stresli olması dahi kısırlığa sebep olabilir. Çocuğu olmayan insanların ilkin yaşam tarzlarında değişiklik yapmaları gerekir. Sigara içiliyorsa bırakılmalıdır. Alkolden uzak durulmalıdır. Sürekli oturulmamalı, sıcakta çalışmamalı ve düzenli ve dengeli beslenilmelidir.
Teknolojinin gelişmesi ile erkek kısırlığı tedavisindeki en son yenilikler sayesinde artık gelişkin spermi olmayan erkeklere de testis dokusundan elde edilen spermleri kullanarak yardım edilebilmektedir. Sperm üretimi defekti varsa MicroTESE operasyonlarıyla sperm testi 'sıfır' çıkan erkeklerin %60’ında yeterli olgun sperm elde edilebilmektedir. Kanal tıkanıklığı olan erkeklerde MicroTESE işlemi ile %100 sperm bulunabilir.
Hamilelik, kadınlığın önemli bir parçasıdır. Çocuk sahibi olmak isteyen çiftler için hamilelik, beklenti ve hazırlık dönemini içeren özel bir zaman dilimi haline gelir. Ne yazık ki çoğu kadın için hamile kalma çabası; sayısız denemeler, sürekli doktor ziyaretleri ve süregiden bir pişmanlık ile dolu üzücü bir tecrübedir. Hamile kalma sürecinin hassas ve karmaşık bir mesele olduğunu anlamak önemlidir. Çünkü bu süreç doğru zamanlama, iç yapılarda uyum ve hatta şans gerektirir.
Erkek Faktörü
Kısırlık tıbbi olarak 12 ay boyunca sürekli korunmasız cinsel ilişkiye rağmen gebelik oluşmaması durumu olarak tanımlanır. Bu durum hem erkekten hem de kadın kaynaklı birçok sebepten ileri gelebilir. Şaşırtıcı olmasına rağmen kısırlık kadından ziyade erkekten kaynaklanan bir anormalliğe atfedilir. Semen analizi erkek hastaların değerlendirilmesi için en önemli parametre olma özelliğini korumaktadır. Semen sıvısı içindeki sperm konsantrasyonunun, sperm hareketliliğinin, spermin morfolojik yapısının ve birçok diğer parametrenin incelendiği ve hiçbir girişim gerektirmeyen bir işlemdir.
Kadın Faktörü: Tüplerin işlev bozukluğu
Kısırlığın kadından kaynaklanan sebepleri çok sayıdadır ancak en sık görülen sebep tüplerin işlevini yapmamasıdır. Fallop tüplerin önceki ameliyatlara bağlı hasar görmesi ve işlevini yitirmesi veya pelvik inflamatuvar hastalık fallop tüplerinde bir tıkanıklığa sebep olabilir ve bu da döllenmiş yumurtanın uterus içine yerleşmesini engelleyebilir. Bu sorunu belirlemede yardımcı olan tanısal testler histerosalpignografi ve laparoskopidir. Histerosalpingografi rahim içine verilen kontrast bir madde ile yapılan bir röntgen çeşididir. Bu sayede yapısal anomaliler görülebilir. Laparoskopi ise vajinadan rahime, oradan da tüplere doğru ilerletilerek tüplerdeki yapısal sorunların incelenmesinde kullanılan bir çeşit kameradır. Bu işlem oldukça invazivdir ve anestezi kullanmayı gerektirir.
Kadın Faktörü: Rahim işlev bozukluğu
Rahim, kadın üreme sisteminin diğer bir önemli parçasıdır. 9 ay boyunca döllenmiş yumurtanın yerleşeceği ve büyümeye devam edeceği yerdir. Rahimdeki yapısal anormallikler kısırlığın sık görülen sebeplerinden biridir. Fibroidler rahimde görülen iyi huylu tümörlerdir. Bu tümörler kısırlığa yol açacak boyutlara kadar büyüyebilirler.
Endometrit ve endometriozis rahim duvarının yapısını etkileyen iki farklı hastalıktır. Bu durumlarda rahim duvarında kalan yara izleri yumurtanın rahme yerleşmesini etkileyebilir ve kısırlık sebebi olabilir. Ultrason, histerosalpingografi ve laparoskopi bu sorunları da teşhis etmede yardımcı olabilir.
Kadın Faktörü: Yumurtalıkların işlev bozukluğu
Yumurtalıklardan kaynaklanan kısırlık durumları primer ve sekonder olarak iki ayrı grupta incelenebilir. Primer durumlar genellikle ergenlik çağının erken dönemlerinde adet kanamasının görülmemesi ile teşhis edilir. Bu Turner Sendromu’nda olduğu gibi fonksiyonel olmayan yumurtalıklar nedeniyle olabileceği gibi kadın iç üreme organlarının tamamen yokluğundan da kaynaklanabilir(gonadal disgenezi). Bu vakalar nadir görülmekle birlikte teşhis edilmeleri için kromozom analizi yapılması gerekir. Sekonder sebepler ise tiroid fonksiyon bozuklukları gibi hormonal bozukluklar, ileri anne yaşı (35 üzeri) ve kanser veya polikistik over gibi yumurtalığın kendi hastalıklarından kaynaklanabilir. Böyle vakalarda endokrin sistemin kapsamlı bir değerlendirilmesinin yapılması ve kandaki hormon düzeylerinin kontrol edilmesi gerekir. Eğer yumurtalıklar ile ilgili bir hastalık düşünülüyorsa daha özel ve daha invaziv tetkikler ile birlikte pelvik ultrason da yapılması gerekir.
Kadın Faktörü: Rahim Ağzı İşlev Bozukluğu
Rahim ağzından salgılanan bir madde olan servikal mukus, kandaki birçok değişik hormonun seviyesine göre salgılanır. Bu maddenin karakteristik özellikleri kandaki östrojen gibi hormonların düzeyine göre değişiklik gösterir. Servikal mukustaki değişiklikler sperm için uygun olmayan bir ortam yaratabilir. Kısırlıktan muzdarip kişilerin yaklaşık %5’inde servikal mukus kaynaklı bir sorun vardır. Cinsel ilişkiden birkaç saat sonra yapılan post koital test ile kısırlığın servikal mukustaki uygunsuzluktan kaynaklanıp kaynaklanmadığı belirlenebilir. Bu test ile mukus miktarı, bölgesel faklılıkları olup olmadığı, pH’ı ve akışkanlığı değerendirilebilir. Eğer bakteri ve mantar enfeksiyonlarında olduğu gibi pH çok asidik ise spermin canlı kalma süresi azalacaktır. Eğer servikal mukus akışkanlığı düşük ise sperm yumurtaya kadar ulaşmakta zorlanacaktır.
Doktorunuz ile iletişime geçin
Kısırlık her yaştan çiftleri etkileyebilen, ciddi bir sorundur. Kısırlık nedeni çiftlerin her ikisinde de yatıyor olabileceği için hem erkek hem de kadının ayrı ayrı değerlendirilmeleri gerekir. Tıbbi geçmişiniz hakkında detaylı bilgi vermeniz, sorunun kaynağını aydınlatmada doktorunuza yol gösterici olacaktır. Kısırlık sebebini belirledikten sonra tedavi seçenekleri her çift için farklı ve kendine özgüdür. Tıptaki tüp bebek, sperm bankaları ve yeni ilaçlar gibi yeni gelişmeler kısırlığın etkili tedavisini mümkün kılıyor. Bu seçenekleri ve muhtemel riskleri doktorunuzla konuşmanız çok önemlidir. Biraz bilgi, sevgi dolu bir çevre ve epeyce şans ile hamile kalma hayaliniz çok yakında gerçek olabilir.