Embriyo dondurulması transferden sonra artan iyi kalitedeki embriyolara uygulanabileceği gibi, şiddetli OHSS riskinin fazla olduğu durumlarda da, tüm embriyoların daha sonra transfer edilmek üzere dondurulması şeklinde de kullanılabilir. Dondurma işlemi erken (klivaj) veya geç embriyo (blastokist) aşamasında yapılabilir. Dondurulmuş embriyoların kullanılacağı sikluslarda yumurtaların geliştirilmesi ve toplanması işlemi yapılmaz. Rahim içi zarı-endometrium hormonlarla hazırlanabileceği gibi, düzenli yumurtlayan kadınlarda ilaç kullanmadan uygun günün saptanması ile de-naturel siklus embriyo transferi yapılabilir.
Embriyo Dondurma İşlemi
Hücre dondurmasında iki temel teknik vardır. İnsan hücrelerinde ilk uygulanan yavaş kontrollü dondurma yöntemi ve yeni bir teknik olan vitrifikasyon yöntemi. Yavaş kontrollü yöntem son zamanlarda yerini vitrifikasyon yöntemine terk etmeye başlamıştır. Vitrifikasyon herhangi bir cihaza gereksinim duymadığından, yavaş kontrollü dondurma yöntemine göre daha ucuzdur.
Yavaş kontrollü dondurma ve vitrifikasyon tekniğindeki en temel farklılık, hücrenin yapısal bütünlüğünü korunma mekanizmasındadır. Yavaş dondurma yönteminde hücrenin bütünlüğü ve canlılığı; kademeli olarak soğutarak hücre etrafında oluşturulan ekstrasellüler buz kristalleri ile korunur. Vitrifikasyon da ise; konrantrasyonu yüksek kriyoprotektanlarla ani ısı düşüşü sağlanır ve bu, hücre etrafında cam bir katı yüzey oluşturarak hücre canlılığını korur. Yavaş dondurma yönteminde hücreler buz kristalleri nedeniyle dejenere olabilirler. Vitrifikasyonda oluşan cam yüzey nedeniyle ise, bu sorun ortadan kalkmaktadır. Vitrifikasyonda hücreler inkübatör dışında daha az süre kalırlar (vitrifikasyonda yaklaşok 10 dk., yavaş dondurma yönteminde ise 3 saat). Bu, hücre canlılığını olumsuz etkileyebilecek dış etkenlere maruziyeti minimale indirmektedir. Ayrıca vitrifikasyonunda zona pellusida üzerinde bir hasar oluşmaz.
Günümüzde kullanılan ultra-hızlı vitrifikasyon ile, başlangıçta kullanılan geleneksel vitrifikasyona göre daha yüksek implantasyon ve gebelik oranları sağlanabilmektedir. Ultra-hızlı vitrifikasyon tekniğinin; 37°C’de uygulanabiliyor olması ve kullanılan kriyoprotektan konsantrasyonlarının toksik riski azaltmak amaçlı 0.5-1 molara kadar düşürülmüş olması en önemli avantajlarındandır.
İstanbul Acıbadem Üniversitesi Atakent Hastanesi Tüp Bebek Ünitesinde embryo dondurma, yumurta dondurma veya sperm dondurma işlemlerinde vitrifikasyon yöntemi kullanılmaktadır. Embryolarda, yumurtalarda veya testis dokusu işlemlerinde geri dönüşüm oranları yaklaşık %85-90 civarındadır.
Embriyolar nasıl donduruluyor?
Döllenme sonrasında embriyolar kişinin ihtiyaçlarında göre farklı günlerde dondurulabiliyor. Döllenmenin gerçekleştiği gün (2 pronükleer evre), döllenmeden sonraki 3. Gün (5 ila 8 hücreli evre) veya döllenmeden sonraki 5. Gün (blastokist evresi). Dondurma ve buzunu çözme işlemleri embriyolar için stressli işlemlerdir ve bu nedenle yalnızca en iyi kalitedeki embriyolar dondurmak için seçilir. Seçilen embriyoların dondurma ve çözülme işleminden sonracanlılığını sürdürme olasılıkları %70 ila %80’dir. Dondurulmak için seçilen embriyo küçük bir pipetin içine alınır ve dondurucunun içine konulur. Embriyo embriyodan su atılmasına imkan vermek ve embiyoya zarar verebilecek buz oluşumunu engellemek için çok yavaş bir şekilde soğutulur. Dondurulduktan sonra embriyolar sıvı nitrojen içinde muhafaza edilir.
Embriyolar ne kadar süre muhafaza edilebilir?
Embriyo dondurma 1980’lerden bu yana yapılan bir uygulamadır. Embriyoların ne kadar süre boyunca güvenli bir şekilde muhafaza edilebileceği tam olarak bilinmemektedir ancak 10 yıl boyunca donmuş olarak saklanan embriyolar ile gerçekleştirilen başarılı gebelikler mevcuttur. Muhtemel olarak embriyoların saklanabileceği zaman kısıtlaması bulunmamaktadır.
Embriyoları saklamak için ne kadar ücret ödemeliyim?
Embriyolar laboratuvarda özenle kaydedilir ve saklanır. Embriyo dondurma işlemi için ödenen ücret, embriyonun 1 yıl boyunca saklanmasını da içerir. Daha sonraki yıllar için hastalar yıllık olarak faturalandırılır.
Donmuş embriyoların artık saklanmasını istemiyorsam seçeneklerim nelerdir?
Embriyoların artık saklanmasını istemeyen çiftler için birkaç seçenek mevcuttur. İdeal olarak embriyolar donmuş embriyo transferi için kullanılabilir. Eğer gelecekte çocuk shaibi olmak istemiyorsanız çocuk sahibi olmak isteyen başka bir çifte embriyolarınızı bağışlayabilirsiniz. Eğer bu seçenekleri istemiyorsanız donmuş embriyolar tıbbi atık olarak atılabilir. Alternatif olarak donmuş embriyolar bilimsel araştırmalarda kullanılmak üzere bağışlanabilir. Bu durumda embriyolar çözülmekte, üzerinde çalışmalar gerçekleştirildikten sonra atılmaktadır. Ayrıca hastalar embriyolarını embriyonik kök hücre çalışmalarında kullanılmak üzere de bağışlayabilirler.
Embriyolar nasıl atılmaktadır?
Embriyoların atılması işlemi için hastanın talimatı ve her iki partner tarafından imzalanmış imzalı onay belgesi gereklidir. Embriyolojist tarafından tarihlendirilen ve onaylanan belge ile kağıt işlemleri sona erer. Bu belgeler laboratuvarın arşivinde saklanır. Eğer isteniyorsa, embriyoların bir daha kullanılmamak üzere atılacağı ile ilgili belge hastaların adreslerine postalanır.
Donmuş embriyo transferi ne kadar başarılı?
Danimarka’da yapılan son çalışmaya göre, donmuş embriyo transferi ile doğmuş 957 sütçocuğunu içeren çalışmada, doğum ağırlıkları ve yaşa gestasyonel yaşları taze embriyo transferi ile doğmuş çocuklara göre daha yüksekti. Dolayısıyla donmuş embriyo transferinin en azından taze embriyo transferi kadar güvenli ve etkili olduğunu söyleyebiliriz.
Sperm Dondurma
Spermin dondurularak saklanması kanser tedavisi gibi kısırlık riski yüksek tedaviler sonrasında gebelik için gerekli spermin muhafazasını sağlar. Bu yöntem aşılama yada tüp bebek tedavi gününde taze sperm örneği almanın güç olabileceği durumlarda da başarı ile kullanılmaktadır.
Sperm örneği laboratuara ulaşmasını takiben, miktara göre tüplere paylaştırılarak sıvı nitrojen içerisinde – laboratuara ulaşmasını takiben, miktara göre tüplere paylaştırılarak sıvı nitrojen içerisinde – 180 derecede kullanım gününe kadar saklanır. Dondurulmuş sperm örneğinin çözülerek kullanıma hazırlanması işleminde spermlerin ortalama yarısı hayatiyetini kaybedebilmektedir. Bu sperm kalitesinde ve gebelik oluşturma şansında belli bir azalma olabileceğini ifade eder. Nadiren de olsa dondurulmuş sperm örneği çözülme sonrası hayatiyetini tamamen kaybedebilmekte ve tedavide kullanımaz durumda gelebilmektedir.